Mirasçılık belgesi bir diğer adıyla veraset ilamı ölen kişinin mirasçılarını ve miras paylarını gösteren resmi bir belgedir. Miras bırakanın ölümünden sonra mirasçılık belgesinin alınması hususunda bir süre sınırı bulunmamaktadır. Mirasçılık belgesinin alınmasında Noter ve Sulh Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Mirasçılık belgeleri kesin hüküm teşkil etmediklerinden geçersizliği her zaman ileri sürülebilir ve aksi kanıtlanabilir niteliktedir.

Murisin vefatından sonra geride kalan mirasçıları tarafından yasal işlemlerin gerçekleştirilebilmesi ve murisin malvarlığı üzerinde gerekli hukuki işlemlerin yapılabilmesi için mirasçılık belgesine ihtiyaç duyulmaktadır. Mirasçılık belgesi Türk Medeni Kanunu’nun 598. Maddesinde düzenlenmiş olup madde metni şu şekildedir;

“Madde 598- Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir. Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir. Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.”

    1-      MİRASÇILIK BELGESİ TALEP EDEBİLECEK KİŞİLER

Ölen kişinin yasal mirasçıları veraset ilamı almak için başvuruda bulunabilirler. Bu kişiler murisin çocukları, annesi, babası, eşi veya kardeşi olabilir. Ayrıca murisin evlatlığı varsa yasal olarak bu kişiler de talepte bulunabilir.

Atanmış mirasçılar da veraset ilamı almak için başvuru yapabilecek kişiler arasındadır. Atanmış mirasçı vasiyetname veya miras sözleşmesi ile kendilerine mirastan pay bırakılmış kişileri ifade etmektedir.

Murisin yasal ve atanmış mirasçısı bulunmuyorsa devlet de mirasçılık belgesi alınması için talepte bulunabilir.

Murisin veya mirasçıların alacaklıları da ilgili mercilerden alacakları yetki belgeleri ile veraset ilamı talebinde bulunmaya yetkilidirler.

   2-      NOTER ARACILIĞIYLA MİRASÇILIK BELGESİ ALINMASI

 Mirasçılık belgesi yetki çevresi sınırı olmaksızın tüm Noterliklerden talep edilebilir. Ölen kişinin mirasçıları şahsen veya vekilleri aracılığıyla talepte bulunabileceklerdir.

Ancak ölen kişinin nüfus kayıtlarında açıklık olmaması, miras paylarının nüfus kayıtları üzerinden tespit edilememesi veya mirasçılardan biri veya birkaçının yabancı vatandaş olması gibi sebeplerin bulunduğu durumlarda noter aracılığıyla mirasçılık belgesi verilememesi durumu ortaya çıkabilmektedir. Bu halde ise başvurulacak merci Sulh Hukuk Mahkemeleri olacaktır. 

    3-      MAHKEME ARACILIĞIYLA MİRASÇILIK BELGESİ ALINMASI

Mirasçılık belgesi alınması işi çekişmesiz yargı işi niteliğinde olup açılacak davalarda hasım gösterilmemektedir. Görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili Mahkeme ise miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi veya mirasçılardan birinin yerleşim yeri mahkemesi olarak belirlenmiştir.

Mirasçılık belgesi alınması için doğrudan Sulh Hukuk Mahkemelerine başvurulabileceği gibi Noterlikçe mirasçılık belgesi düzenlenememesi hallerinde de ikincil yol olarak Mahkemeye başvurulabilir.

Mirasçılık belgeleri kesin hüküm teşkil etmediklerinden mirasçılık durumunun değişmesi halinde tekrar mirasçılık belgesi alınabilir.

Ayrıca mirasçılık belgesinin iptali de mümkün olup bu belgenin iptali için Asliye Hukuk Mahkemelerinde dava açılabilmesi mümkündür.